Uyku tulumu nasıl seçilir? Alırken nelere dikkat edilmeli?

Doğa sporları ve extreme sporları sevenlerin gün aşırı ve daha uzun süreli aktivite planlarında uyku tulumu en önemli donanımlardan birisidir. Trekking ve tırmanış gibi aktivitelerde sırt çantanızda hafif ve küçük yer kaplaması tercih edilirken sabit kamp yapılan yerlerde fonksiyonellikten ziyade konfor daha ön plana çıkmaktadır.

Genellikle sentetik ve kaz tüyü olarak iki farklı malzemeden üretilen uyku tulumları normal ve ekstrem ısı derecelerine göre sınıflandırılırlar. Uyku tulumu seçilirken önemli olan, hangi mevsim ve hangi hava şartlarında kullanılacağı, kullanan kişinin erkek / kadın cinsiyeti vb. kriterlere göre belirlenmelidir. Hava şartlarının yanı sıra Kadın – Erkek vücut ısılarındaki farklılıklar ve üşüme eşikleri birbirinden farklılıklar göstermektedir.

Uyku tulumu Sıcaklık / Konfor değerleri nasıl belirlenir?

Avrupa Standartları Enstitüsü tarafından belirlenen ısı ölçümleri EN 13537 standartlarına göre 4 farklı değer altında sınıflandırılmıştır.

1.Üst limit (Upper limit - Tmax) : Standart bir erkeğin terlemeden uyuyabileceği maksimum ısı değeri belirtilir. Burada başlık ve fermuar açık, kollar dışarıda olduğu varsayılır.

2.Konfor (Comfort - Tcomfort) : Standart bir kadının fermuar ve başlık kapalı iken rahat bir biçimde uyuyabileceği ısı değeri ifade edilir.

3.Alt Limit (Lower limit - Tlimit) : Standart bir erkeğin kıvrılmış bir (cenin) pozisyonda 8 saat boyunca uyanmadan uyuyabileceği ısı değeri ifade edilir.

4.Extreme (Textreme) : Standart bir kadının 6 saat boyunca hipotermi riski olmadan (vücut ısısı 35C’nin altına düşmeden) barınabileceği ısı değeri ifade edilir. (Soğukta donma riski söz konusudur)

Bu değerler tulumun içindeyken içlik giydiğiniz, zeminde mat serili ve yağmur – çamur etkisinden korunduğunuz (çadır içerisinde vb.) bir mekanda olduğunuz varsayılır.

Alacağınız her uyku tulumunda mutlaka "sıcaklık değerini” gösteren bir etiket ya da bilgilendirme tablosu bulunmaktadır. Bu etiketlerde ve tablolarda Upper limit – Tmax, Comfort – Tcomfort, Lower limit – Tlimit ve Extreme – Textreme değerlerine yer verilmektedir.

Her insanın metabolizması farklıdır. Dolayısıyla bir başkasının üşümediği bir tulumda siz üşüyebilir ya da tam tersi etkiye maruz kalabilirsiniz. Uyku tulumlarındaki sıcaklık derecelerinin her üreticiye göre değişebileceğini ve bu değerlerin yaklaşık değerleri belirttiğini unutmamanızda fayda bulunmaktadır.

İki tulum arasında tercih yapmak durumunda olduğunuzu düşünelim. XX markasındaki değerler 0 maksimum -5 comfort -10 low comfort -15 extreme, YY markasındaki değerler 0 maksimum -3 comfort -8 low comfort -20 extreme. Bu durumda çoğu tüketici B markasını tercih ediyor. Asıl önemli olan comfort değeridir. Aslında XX markasının tulumu YY markasından daha iyi değerlere sahiptir. Az sayıdaki üreticiler dışındaki firmalar extreme değerleri bilhassa düşük göstererek tüketiciyi yanıltırlar. Bu sebeple tulum satın alırken comfort derecelerini kıyaslamanız gerekir.

Hangi etkenler sıcaklığı genel olarak etkiler?

• Yatacağınız yerin altına sereceğiniz mat uyku tulumunuz ve zemin arasında bir katman oluşturacak ve ısı kaybını azaltacaktır ve uyku konforunuzu artıracaktır. Bu nedenle kaliteli bir mat almanız faydalı olacaktır.
• Kamp kurduğunuz alanın kapalı ya da açık alanda olması, rüzgar ve soğuk etkisine açık veya kapalı olması gibi etkenler önemlidir. Aynı şekilde içinde barınacağınız kamp çadırı da dış ortamla tulum dışında ikinci bariyer görevi görürler. Çadır içindeki hava dış ortamdan yaklaşık 10 derece daha yüksektir.
• Metabolizmanın kişiye özel olduğundan daha önce de bahsetmiştik. Cinsiyet, yaş, kilo ya da ekstra farklı kişisel özellikler limitlerinizi belirleyecektir. Kadınlar genelde erkeklere kıyasla daha fazla üşürler. Avrupa Birliği standartlarına göre kadın uyku tulumlarının konfor dereceleri +7 derece kadar daha farklıdır.Kabaca; kadınlar -15 hava sıcaklığındaki şartlarda kamp yapacaksa en azından -20 konfor derecesine sahip uyku tulumlarını tercih etmelidirler.
• Soğuk hava şartlarında giyeceğiniz termal içliklervücudunuzdaki ısı kaybını engeller ve soğuk tuluma ilk girdiğinizde daha çabuk ısınmanızı sağlar. Uyku tulumuna kuru giysilerle girmeye dikkat edilmelidir. Aşırı soğuk söz konusu ise ekstra pantolon ve ceketinizle tuluma girin.
• Uyku tulumun kafa kısmını başınıza doğru bir biçimde geçirip sıkıca büzün. Böylece sıcaklık kaybını minimuma seviyeye indirebilirsiniz. Ağız ve burnunuzun kapalı olmamasına dikkat edin.
• Uyku tulumuna girmeden önce sıcak bir şeyler içebilirseniz daha az üşürsünüz.

Bir uyku tulumunu alırken her hava şartı veya aktiviteye göre değişen şekilde farklı tulumlar alamayacağınıza göre yapacağınız aktivitelerin her zaman beklenmeyen kötü hava koşullarına göre seçilerek tercih yapmanız en doğrusu olacaktır. Tabi yüksek irtifada ve anormal hava koşullarına hazırlıklı olmak istiyorsanız comfort ve extreme dereceleri yüksek modelleri tercih etmenizde fayda bulunmaktadır.

Uyku Tulumu Boyu ve Şekli

Kadınlar için üretilen uyku tulumları genelde 2 boyda üretilir. Standart/Regular beden 168 cm ve Uzun / Long beden 170-183 cm boy aralığında bayanlar için üretilir.

Erkekler için üretilen uyku tulumları da 3 boyda üretilir. Kısa beden 168 cm, Standart /Regular beden 170 – 183 cm ve Uzun / Long beden ise 185 – 198 cm boya sahip erkekler için üretilir.

Dolgu Malzemesi

Uyku tulumları 2 farklı dolgu malzemesinden üretilir. Bunlardan biri kaz tüyü diğeri ise sentetik uyku tulumlarının farklı avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır.

Kaz Tüyü Dolgulu Uyku Tulumları:

Hafif ve dayanıklılığının yüksek olması sebebi ile kaz tüyü dolgulu uyku tulumları tercih edilebilir. Kaz tüyü yapısı gereği nefes alabilen, sıkıştırılabilir ve hafif olması nedeni ile seyahat kalitesini artırma açısından büyük avantaj sağlar. Nem ve ıslaklığa karşı sentetik uyku tulumlarına kıyasla daha az dayanıklıdır. Kaz tüyü dolgusu için gerekli malzeme kaz ve ördek tüylerinden elde edilir. Sentetik dolgu malzemeli uyku tulumlarına nazaran daha pahalıdır. Dikkat edilir, temizliği güzel yapılır ve kullanım talimatlarına uyulursa ömür boyu kullanmak mümkündür.

Düşük kalite ürünlerde zararlı partiküllerinden arındırılmamış ve belirlenen standartlarda yıkanmamış tüyler alerjisi olanlar için nefes darlığı gibi alerjik reaksiyonları tetikleyebileceği için ciddi üretici ve firmaların ürünlerini tercih etmeniz faydalı olacaktır.

Aşırı soğuk iklim ve hava şartlarının geçerli olduğu ortamlar için tercih edilmelidir.

Tulum içerisindeyken vücuttan çıkan nemi emerek nefes alabilir kumaş ve yapı özellikler sayesinde tulumun dışına atarlar. Tulum ıslanmamış olur. Bu şartlar kaliteli kumaş ve kumaş teknolojileri ile üreitm yapan ciddi firmaların üretmeleri durumunda geçerli olacaktır.

Avantajları

-Hafiftir. Sentetik uyku tulumlarının yarısı ağırlığındaki kaz tüyü dolgulu tulumlar daha iyi sıcaklık performansını sağlarlar.

-Sıkıştırılabilir, az yer kaplar ve kamp çantasında az yer kaplar. Araç kullanılmayan aktivitelerde idealdir.

-Isı yalıtımı yüksektir.

-Seyahat kalitesini artırır.

-Uygun kullanım talimatlarına uyulduğunda ömür boyu kullanılabilir.

Dezavantajları

-Nem ve ıslaklığa karşı dayanıksızdır. Islandıklarında ısı izolasyonu özelliklerini kaybederler.

-Kurumaları çok uzun zaman alır.

-Nemli ortamlarda ıslanabilirler.

-Yüksek fiyata sahiptirler.

-Temizlik ve bakımı özen gerektirir. Kullanım talimatlarına uygun deterjanlarla çamaşır makinesinde düşük devirde ve ısıda yıkanabilirler ya da kuru temizleme ile temizlenebilirler. Deterjan vb. olağan şartlarla yıkanırsa tüm özelliklerini kaybedebilir ve topaklanma yapabilirler.

-Korunaklı alanlar ve çadırda kullanılmaması risklidir.

-Kaz / ördek tüyü suyu çeker.

Sentetik Dolgulu Uyku Tulumları:

Kaz tüyü dolgulu uyku tulumlarına göre hacim ve ağırlıkları fazladır. Ağır olmaları ve fazla yer kapladıkları için kamp, tırmanış vb. aktivitelerinizin konforunu biraz bozabilirler. Sentetik uyku tulumları tamamen ıslandıklarında bile -genellikle kumaş özellikleri nedeni ile- ıslaklığı iç kısma aktarmadıkları için izolasyon özelliklerini kaybetmezler. Tulumun içerisinde güvende, sıcak ve kuru kalırsınız. Fiyat olarak kaz tüyü uyku tulumlarına nazaran çok ucuzlardır. Çamaşır makinesinde rahatlıkla yıkanabilirler.

Avantajları

-Kuru kalırlar. Sentetik dolgu malzemeleri suyu iterler su tutmadıkları için de tulum içerisinde oluşan buhar ve nem tulumdan tahliye edilir.

-Islandıklarında bile (dışarıdan) izolasyon özelliklerini korurlar.

-Çamaşır makinesinde yıkanabilirler.

-Çok çabuk kururlar. Güneşte 5- 10 dakika içerisinde kuruyabilir.

-Fiyat olarak kaz tüyü dolgulu uyku tulumlarından çok daha ucuzdur.

-Alerjik reaksiyonları tetikleme ve nefes darlığı gibi komplikasyonlara sebep olmazlar.

-Yeni başlayan ve profesyonel olmayan doğa sporları ve aktivitelerine meraklı insanlar için çok daha fazla seçenek ve fiyat aralığında ürün bulma şansları bulunmaktadır.

Dezavantajları

-Hacimleri büyük olduğu için çantanızda çok yer kaplar

-Kaz tüyü dolgulu uyku tulumlarından çok daha ağırdırlar. Çünkü kaz tüyü kadar iyi ısı yalıtımı sağlayabilmesi için daha fazla sentetik malzeme kullanılması gereklidir.

-Kullanılan dolgu malzemesi ne kadar dikkat edilir ve özenli kullanılsa da özelliklerini yitirir ve tulumun değişik bölgelerinde seyrekleşerek izolasyon özelliğini yitirmeye başlar.

-Kaz tüyü dolgulu uyku tulumlarına nazaran daha sertlerdir.

Uyku tulumları şekil olarak iki modelde üretilir. Mumya tipi ve dikdörtgen kesim model. Aşırı soğuk ve yüksek irtifa kullanımları için mumya tipi uyku tulumu kullanılması tavsiye edilmektedir. İlkbahar – yaz mevsimi döneminde ve alçak irtifa aktivitelerinde de dikdörtgen kesim uyku tulumları tercih edilebilir.